วัดคงคาเลียบเป็นวัดที่มีความสำคัญต่อประวัตศาสตร์ชุมชนท่าซักมายาวนาน ในปี พ.ศ.2564 มูลนิธิพันธรักษ์ราชเดชร่วมกับวัดคงคาเลียบได้มีโครงการ “พระบาทเรกสู่เมืองนครศรีธรรมราช” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อสร้างอนุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเพื่อลำลึกประวัติศาสตร์ที่สมเด็จพระเจ้าตามมีพระมหากรุณาธิคุณกับเมืองนครศรีธรรมราชในอดีต ซึ่งท่านได้เสด็จพระพาสมาสู่เมืองนครฯเพื่อรวบรวมไพร่พลก่อนกอบกู้เอกราชได้สำเร็จ และเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของชุมชน โดยได้มอบหมายให้สำนักวิชาสถาปัตยกรรมศาสตร์และการออกแบบ มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์เป็นทีมศึกษาออกแบบพระบรมราชานุสาวรีย์และวางผังแม่บทบริเวณพื้นที่วัดคงคาเลียบ โดยมีผู้ร่วมโครงการ คือ

1. รศ.ดร.วิรุจ ถิ่นนคร รักษาการแทนคณบดีสำนักวิชาสถาปัตยกรรมศาตร์และการออกแบบ เป็นหัวหน้าโครงการ
2. อ.ธนากร อนุรักษ์ เป็นคณะทำงาน อาจารย์ประจำสำนักวิชาสถาปัตยกรรมศาตร์และการออกแบบ
3. นายปริญญา ฆังคะสะเร นักศึกษาชั้นปีที่ 2 สาขาสถาปัตยกรรม
4. นายซฮัด ซาติค นักศึกษาชั้นปีที่ 2 สาขาสถาปัตยกรรม

โดยสำรวจภาคสนามและมีประเด็นการวิเคราะห์ด้านประวัติศาสตร์ ด้านการใช้ประโยชน์ที่ดิน ด้านสถาปัตยกรรม ด้านมุมมอง ด้านพืชพรรณและด้านกิจกรรมการใช้งาน เพื่อทราบถึงสภาพปัญหาและศักยภาพของพื้นที่

จากการศึกษาพบว่า ในสภาพพื้นที่ปัจจุบันเป็นอาคารที่สร้างใหม่มีอายุไม่เกิน 15 ปี วางกระจายตัวในพื้นที่และบดบังทัศนีภาพพื้นที่ริมคลองท่าซักซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญที่มีความเชื่อมโยงกับประวัติศาสตร์ของสมเด็จพระเจ้าตากสินและวิถีชิวิตชุมชนริมน้ำเดิม รวมถึงการใช้ประโยชน์ของพื้นที่ว่างภายในวัดขาดความต่อเนื่อง จึงได้เสนอแนวคิดในการปรับปรุงภูมิทัศน์ในพื้นที่ดังนี้

1.ส่งเสริมมรดกทางวัฒนธรรมและองค์ประกอบภายในวัดคงคาเลียบที่มีความสำคัญกับประวัติศาสตร์ของพระเจ้าตากสินและวิถีชิวิตชุมชนริมน้ำเดิมให้มีความโดดเด่นได้แก่ พื้นที่ริมคลอง บ่อน้ำศักดิ์สิทธิ์ ลานทรายภายในบริเวณวัดและต้นไม้ใหญ่

2. สร้างอนุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินในตำแหน่งบริเวณลานทรายใกล้ริมคลองท่าซัก โดยหันหน้าพระพักต์ไปยังตัวเมืองเก่านครศรีธรรมราช
3. รื้อย้ายอาคารที่บดบังทัศนียภาพริมคลองและเก็บรักษาอาคารที่มีคุณค่าตามความเห็นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นที่โดยการนำเสนอ 2 ครั้งและผ่านกระบวนการมีส่วนร่วมของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในพื้นที่ชุมชนทั้งภาครัฐและเอกชน ได้แก่ วัดคงคาเลียบ องค์การบริหารส่วนตำบลท่าซัก มูลนิธิพันธรักษ์ราชเดช ชาวชุมชนท่าซัก มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์

โครงการส่งผลต่อชุมชน เกิด “positive changes” ในชุมชนและเกิด “after shock” ในชุมชน โดยชาวชุมชนโดยรอบวัดคงคาเลียบเกิดการรับรู้และตื่นตัวในการสนับสนุน ผลต่อนักศึกษา ได้เรียนรู้ในบริบทจริง (Active learning) ผลต่อการสร้างเครือข่ายและความร่วมมือ บูรณาการร่วมมือกับหน่วยงานภาครัฐและเอกชนในการขบเคลื่อนงานวชาการรับใช้สังคม (Stakeholder and partner Integration) รวมถึงตอบโจทย์ SDGs ในหัวข้อดังนี้

เป้าหมาย 11.2.6 Record and preserve cultural heritage โดยการปรับปรุงภูมิทัศน์มุ่งเน้นการส่งเสริมคุณค่ามรดกทางวัฒนธรรมทั้งที่จับต้องได้และจับต้องไม่ได้ภายในพื้นที่วัดคงคาเลียบ โดยการฟื้นฟู้ประวัติศาตร์ของสมเด็จพระเจ้าตากสินที่มีความสัมพันธ์กับองค์ประกอบทางกายภาพของวัด รวมถึงการฟื้นฟู้วิถีชีวิตเดิมบริเวณริมคลองให้เป็นพื้นที่นันทนาการของชุมชน

เป้าหมาย 11.4.8 Planning development – new build standards โดยในการการพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินฯ ได้มีการออกแบบและเขียนตามหลักการรอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรมแบบสากล (UNESCO) และความยั่งยืน โดยเคารพบริบท นิเวศและสภาพแวดล้อมเดิมของพื้นที่และ ส่งเสริมคุณค่ามรดกทางวัฒนธรรมเดิมให้เด่นชัด รวมถึงมีมาตรฐานทางวิชาชีพซึ่งมีสถาปนิกและวิศวกรเพื่อความถูกต้องตามมาตรฐานการก่อสร้างกฎหมายควบคุมอาคาร และกฎหมายของกรมเจ้าท่า